شامِ آخر (به ایتالیایی: Il Cenacolo or L'Ultima Cena) یکی از دیوارنگارههای لئوناردو دا وینچی ایتالیایی است. این اثر هنری نشانگر صحنههایی از شام آخر روزهای پایانی عمر مسیح است آنطور که انجیل به آن اشاره کردهاست. این نقاشی بر پایهٔ کتاب یوحنا، باب ۱۳ آیهٔ ۲۱ است آنجا که مسیح میگوید که یکی از ۱۲ حواری اش به وی خیانت خواهد کرد. این نقاشی یکی از مشهورترین و باارزشترین نقاشیهای جهان است، که بر خلاف بسیاری از نقاشیهایی از این دست قابل مالکیت شخصی نیست چرا که به آسانی نمیتوان آنرا جابجا کرد.
این نقاشی سراسر یک دیوار تالار مستطیل شکلی را میپوشاند که سالن غذاخوری صومعه سانتا ماریا دله گرتزیه در شهر میلان بوده است.
از چپ به راست: ناتانائیل، یعقوب پسر حلفا، اندریاس، یهودا اسخریوطی، یهودا، یوحنا، عیسی توما، یعقوب پسر زبدی، فیلیپ، متی، تادئوس و شمعون قانوی.
داوینچی این نگاره را برای فرمانروای حامی خود یعنی دوک لودوویچو اسفورتزا کشید. این نقاشی حدود ۳سال طول کشید.
این نقاشی در جریان بمباران اوت ۱۹۴۳ آمریکاییها در آستانه تخریب کامل بود که این اتفاق آخرین فصل از کتاب بدشانسیهای "شام آخر" است. رمان نویس معروف، آلدوس هاکسلی این اثر را "غمگینترین اثر هنری دنیاً نامید. بعد از صرف هزینه و وقت بسیار و تلاش متخصصین، بعد از مدتها بالاخره شاهکار لئوناردو دا وینچی بدون داربست و عاری از هرگونه گرد و غبار و آلودگی قابل رویت بود. حتی با وجود دقت فوقالعاده داوینچی در ترسیم و نامگذاری حواریون در طرح اولیه این اثر، در نقاشی نهایی چند چهره وجود دارد که در مورد هویت آنها تردید وجود دارد. اما بی شک چهره کوچک و تیرهای که دست به سمت نان دراز کرده است یهوداست.
لئوناردو دا وینچی، از فن ژرفا نمایی (پرسپکتیو) به منظور جلب توجه بیننده به چهره مسیح در این نقاشی استفاده کرد.
![]()
![]()
جورجو وازاری یا جورجیو واساری (به ایتالیایی: Giorgio Vasari) (تلفظ به ایتالیایی:ˈdʒordʒo vaˈzari) (تولد ۳۰ ژوئیه ۱۵۱۱ - مرگ ۲۷ ژوئن ۱۵۷۴) نقاش، نویسنده، مورخ و معمار اهل ایتالیا است. شهرت امروزینش بخاطر نوشتن زندگینامه هنرمندان دوره رنسانس است که مبنای عقیدتی نگارش تاریخ هنر تلقی میشود.
وازاری در شهر آرتزو در توسکانی متولد شد. در سن شانزده سالگی بوسیله کاردینال لسلیویو پاسرینی به فلورانس فرستاده شد. او به گروه آندریان سارتو و شاگردانش، روسوفیورنتینو و جاکوپو پونتورمو که آموزشهای انسانی آنها تحسین شده است پیوست. او با میکل آنژ که سبک نقاشیاش را تحت تأثیر قرار داده بود دوست شده بود. در ۱۵۲۹ جورجو به رم رفت. جایی که دربارهٔ کارهای رافائل و دیگر هنرمندان رومی رنسانس مطالعه کرد. شیوههای نقاشی خود وازاری بیشترین تحسین را در طول زندگیاش و بعد از آن داشته است.
در سال ۱۵۴۷ او سالن مقام صدر اعظمی در پالاتزو دی لاکانسلریا در روم را با نقاشیهای دیواری بنام سالادی سنتو گیورنی به اتمام رساند. او به طور مداوم توسط اعضای خانواده مدیچی در فلورانس و رم به کار گرفته میشد و در ناپل، آرتزو و جاهای دیگر مشغول به کار بود.
هنوز بسیاری از تصاویر او وجود دارند. مهمترین نقاشی دیواری در سالادیکوسیمو در پالاتزو وچیو در فلورانس وجود دارد که او و دستیارانش در سال ۱۵۵۵ آن را کار کرده بودند و بعد از آن نقاشیهای دیواری داخل واست کاپولا را آغاز کردند. آنها توسط فدریکو زاکاری و با کمک جیوانی بالدوچی به اتمام رسیدند.
او همچنین به سازماندهی دکوراسیون استودیولو کمک کرد که اکنون در پلازو وکچیو به هم متصل هستند. در سانتا کروچه او برای نقاشی از ستایش مغ مسئول شد؛ که توسط پاپ پیوس پنجم در سال ۱۵۶۶ راهاندازی شد و در فوریه ۱۵۶۷ به پایان رسید. این نقاشی اخیراً قبل از اینکه در در نمایشگاه سال ۲۰۱۱ در رم و ناپل قرار داده شود ترمیم شد و در نهایت برنامهریزی شد که آن را به کلیسای سانتا کروچه در بوسکو (در استان الکساندریا ناحیه شمال غربی ایتالیا) بازگردانند.